Koleśniki – gmina na skraju rejonu

Koleśniki – centrum administracyjne gminy koleśnickiej – najbardziej, bo prawie o 50 km, oddalona od Solecznik miejscowość rejonu solecznickiego. Znajdująca się na pograniczu rejonu orańskiego i Białorusi gmina zajmuje powierzchnię 104 km², na której mieści się 42 miejscowości. Gmina liczy blisko 2200 mieszkańców, Koleśniki – około 600.

Od 2004 roku funkcje starosty gminy koleśnickiej pełni Danuta Wilbik. W miejscowym starostwie pracują także sekretarz Ludmiła Tkaczenko, księgowa Mirosława Jachimowicz, st. specjalista Irena Andriukonienė, specjalista Anna Kucewicz oraz pracownik socjalny Wiesława Narkun. Nieetatowymi pomocnikami starostwa są sołtysi, dzięki którym utrzymuje się stałą łączność z mieszkańcami w terenie.

 

Podstawowe zadania z zakresu działalności gminy

Do zakresu działania gminy należy załatwianie lokalnych spraw publicznych, które zostały ustawowo włączone do zakresu jej działania, jak też zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty lokalnej, a mianowicie zadania z zakresu infrastruktury technicznej gminy (drogi, wodociągi, utrzymywanie czystości), pomocy społecznej, ładu przestrzennego i ekologicznego.

W ostatnim roku dokonano kilku ważnych zadań inwestycyjnych, które poprawiły stan infrastruktury drogowej w gminie. W ramach tego zadania wykonano odbudowę ulicy Zielonej we wsi Purwiany. Projekt prac przewidywał remont nawierzchni asfaltowej. Wartość inwestycji wyniosła 88 tys. litów. Drugim bardzo istotnym zadaniem była odbudowa 400-metrowego odcinka ulicy Zarzecznej w Matujzach. W tym roku planuje się dokończenie żwirowania drogi. Na ten cel zostało przeznaczonych 45 tys. litów. Do wcześniejszych inwestycji w zakresie infrastruktury drogowej należy uporządkowanie drogi przez wieś Starka, a także budowa parkingu przy placu Jana Pawła II (naprzeciwko kościoła), na którą zostało przeznaczonych ok. 120 tys. litów . Na rok 2013 planowane jest asfaltowanie ulicy Nowej w Montwiliszkach.

 

W dobie obecnej oświetlenie uliczne w gminie koleśnickiej jest urządzone w sześciu miejscowościach: Koleśnikach, Purwianach, Dowgidańcach, Zubiszkach, Montwiliszkach i Matujzach. Planowana jest też budowa systemu oświetleniowego w Naniszkach. Do ostatnich inwestycji w tej dziedzinie należy urządzenie oświetlenia we wsi Matujzy przy ulicy Szkolnej i Szalewicza.

 

System wodociągowy w gminie posiadają Koleśniki i Purwiany. Dostarczanie wody do mieszkań odbywa się za pomocą hydroforów, urządzenie których przed kilkoma laty pozbawiło problemów w zakresie świadczenia zimnej wody.

Na terytorium gminy koleśnickiej znajduje się 15 cmentarzy, bodajże najwięcej w porównaniu z innymi gminami rejonu. 12 miejsc wiecznego spoczynku mieszkańców jest czynnych, 3 cmentarze – niedziałające. Dogląd cmentarzy wymaga dużych nakładów finansowych i fizycznych. Do pracy przy uporządkowaniu terytoriów najczęściej zatrudnia się osoby z giełdy pracy, wykonujące roboty publiczne. W ostatnim okresie zostało wypiłowanych 36 drzew, które zagrażały bezpieczeństwu odwiedzających cmentarze.

Inwestycje – podstawa dobrego rozwoju gminy

Ważną inwestycją w gminie koleśnickiej była renowacja Szkoły – Centrum Wielofunkcyjnego w Wersoce. Prawie rok trwająca renowacja zabytkowego budynku placówki zmieniła go nie do poznania. Renowacja szkoły była finansowana ze środków programu „Rozwój wsi Litwy 2007-2013”. W ramach realizacji projektu gruntownemu remontowi zostały poddane historyczne elewacje budynku, odnowiono cokół i ściany zewnętrzne, wymieniono pokrycie dachowe, okna oraz drzwi, dokonano rekonstrukcji systemu grzewczego, wodociągu, ścieków i oświetlenia budynku. W odnowionym budynku szkoły został zmieniony także układ pomieszczeń, który został dostosowany również do potrzeb osób niepełnosprawnych. Inwestycja kosztowała prawie 750 tys. litów, wyasygnowanych ze środków Unii Europejskiej. Wkład samorządu w realizacji projektu stanowił blisko 100 tys. litów. Remont tej szkoły, to przede wszystkim uwiecznienie pamięci ludzi, którzy na Wersockiej Ziemi tworzyli historię. Witold Cezary Staniewicz, właściciel majątku w Wersoce, w latach 1926-1930 był ministrem reform rolnych, a potem także profesorem i rektorem Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. To właśnie on był inicjatorem założenia szkoły, jaka w Wersoce funkcjonowała od 1905 roku.

 

Budynek, służący koleśnickiej społeczności, gdzie mieszkańcy mogliby organizować i uczestniczyć w różnorodnych spotkaniach i imprezach w Koleśnikach ma pojawić się w roku 2014. Stanie się tak dzięki projektowi zainicjowanemu i realizowanemu przez Koleśnicką Wspólnotę Lokalaną na czele z prezes Danutą Wilbik w partnerstwie z adminstracją samorządu rejonu solecznickiego i przy poparciu miejscowego księdza proboszcza Anatola Markauskasa. Dzisiaj przy miejscowym kościele już widać fundamenty przyszłego lokalu, na który mieszkańcy czekali od momentu zamknięcia we wsi domu kultury. Projekt pod nazwą „Budowa Domu Wspólnoty Koleśnickiej“ jest realizowany z programu Leader. Wartość inwestycji stanowi 478 tys. litów. W toku projektu zostanie wybudowany Dom Wspólnoty Koleśnickiej, stworzona baza materialna oraz warunki do prowadzenia aktywnej działalności dla młodzieży oraz innych grup społecznych. Na pierwszym piętrze budynku planuje się urządzenie sali na 60 miejsc, sanitariatów, pralni i aneksu kuchennego. Na drugim piętrze jest przewidziane urządzenie pomieszczeń dla działalności artystycznej, rozliczonych na 15 osób w każdej, gabinetów administracji, itd. Projekt będzie realizowany w ciągu 14 miesięcy.

Działalność oświatowa i lokalna

Szkoła im. Ludwika Narbutta w Koleśnikach, kierowana przez dyrektor Aleksandrę Sankowską jest jedną z najstarszych szkół na Litwie. Pierwsze wzmianki o szkole datują się rokiem 1804. Obecnie szkoła liczy 169 uczniów, grono pedagogiczne składa się z 30 pedagogów. Szkoła organizuje kształcenie na poziomach początkowym, podstawowym i średnim. Przy szkole działa również grupa przygotowawcza.

Placówka jest inicjatorem projektów inwestycyjnych i edukacyjnych ważnych nie tylko dla miejscowej oświaty, ale całej lokalnej społeczności.

 

W roku 2012 w ramach programu Leader został zrealizowany projekt pt. „Zajęcia młodzieży na płaszczyznach innowacji i twórczości“, mający na celu propagowanie czytania oraz wykonanie ilustracji do wierszy wileńskiej autorki Haliny Janczuńskiej. Wynikiem projektu stały się dwa zbiory wierszy zatytułowane „Kolorowe kredki” oraz „Słyszę szmer swych myśli”. W konkursie na ilustracje do wierszy wzięli udział uczniowie Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach, szkół średnich im. Elizy Orzeszkowej w Białej Wace, im. Anny Krepsztul w Butrymańcach, im. Adama Mickiewicza w Dziewieniszkach oraz Szkoły Podstawowej w Wersoce.

Innym ważna inwestycją finasowaną ze środków tegoż programu Leader i realizowanym przez Koleśnicką Szkołę Średnią im. Ludwika Narbutta jest projekt pt. „Boisko sportowe – dla zajęć i odpoczynku mieszkańców wsi“. Realizacja projektu pozwoli na stworzenie warunków do rozwoju infrastruktury sportowej w Koleśnikach, zwiększy jakość zajęć wychowania fizycznego. W toku projektu zostanie zrenowowane boisko sportowe przy szkole, urządzone placyki do koszykówki i mini futbolu, ogrodzone terytorium boiska. Wartość inwestycji wynosi 115 tys. litów.

W 2010 roku rękoma uczniów Zespołu Szkół Budowlanych im. Żołnierzy Armii Krajowej w Olsztynie w Szkole Średniej im. L. Narbutta w Koleśnikach został odremontowany jeden z korytarzy szkolnych. W ramach umowy pomiędzy dwiema placówkami oświatowymi młodzież szkolna z Olsztyna odbywała praktyki w koleśnickiej szkole. Przykład koleśnickiej szkoły jest niecodzienny dla rejonu solecznickiego. Po raz pierwszy w historii poważne prace budowlane zostały organizowane praktycznie przez samą szkołę, m. in. przedsiębiorstwa wielobranżowego „LECH. Kosztorys prac budowlanych został oszacowany na blisko 110 tysięcy litów.

Oprócz Szkoły Średniej im. Ludwika Narbutta na terytorium gminy koleśnickiej działają jeszcze cztery placówki oświatowe –Szkoła Podstawowa z litewskim językiem nauczania w Koleśnikach, Szkoła – Centrum Wielofunkcyjne w Wersoce oraz szkoła początkowa – filia Gimnazjum w Ejszyszkach w Purwianach, a także przedszkole w Koleśnikach. Ważnymi ośrodkami kultury w gminie są dwie biblioteki w Koleśnikach i Dowgidańcach, dokąd mieszkańcy przychodzą nie tylko po książki, ale też w celu skorzystania z internetu.

Dobre, bo miejscowe

Większość mieszkańców gminy koleśnickiej utrzymuje się z pracy na roli. Wśród drobnych gospodarstw rodzinnych, nie sposób nie zauważyć kilkasethektarowych farmerstw. Witold i Barbara Nowikowy, Mieczysław Sakowicz, Tadeusz Rus, Tadeusz Jankiełajtis, Róża Walukiewicz – to osoby, dzięki którym okoliczne pola śmiało można zaliczyć do przykładowych uprawianych powierzchni rolnych, a rolnictwo w rejonie solecznikim – odnieść do prosperującej dziedziny rozwoju rejonu.

Brak przedsiębiorstw przemysłowych w gminie jest w pewnym sensie rekompensowany poprzez działalność ZSA „Tradita“, produkującej wyroby mięsne, swoim smakiem bardzo przypominające domowe wędliny. Wysoka jakość produkcji tłumaczy się dobrym mięsem, nabywanym w większosci od miejscowych rolników. Działające od 17 lat przedsiębiorstwo zatrudnia 26 osób. Produkcja działającej we wsi Montwiliszki spółki jest dobrze znana nie tylko w rejonie solecznickim, ale też w Wilnie i innych miejscowościach, gdzie „Tradita“ ma swoje sklepy firmowe.

Dziedzictwo historyczne

 

W gminie koleśnickiej nie spotkamy dużo zabytków. Tymczasem istniejące budzą podziw przybyszów swoją okazałością i pięknem. Tego rodzaju obiektem niewątpliwie jest kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Maryi Panny w Koleśnikach. Historia tej ziemi też jest godna uwagi. Dwór koleśnicki był znany już w XVII wieku, kiedy Samuel Kuncewicz w roku 1643 wybudował tu kaplicę. W 1676 roku Konstanty Michał Kuncewicz wybudował kościół. Kolejną świątynię pw. Matki Boskiej Szkaplerznej ufundował Jan Konstanty Kuncewicz, który przy dworku założył również męski klasztor karmelitów. Wybudowany w 1707 roku kościół uzyskał prawa parafialne w 1802 roku. Przy kościele działała szkoła. W 1831 roku, po stłumieniu powstania listopadowego, kościół i klasztor z rozkazu cara zostały zamknięte, zaś parafię zlikwidowano i przyłączono do parafii ejszyskiej. Po siedmiu latach nieczynną świątynię koleśnicką mieszkańcy Radunia (dzisiejsza Białoruś) rozebrali i przenieśli do swego miasta. Organy powędrowały do Zabłocia (Białoruś), dzwony – do Oławy, dekanatu mereckiego, księgi metrykalne - do Ejszyszek. Dziś w Koleśnikach znajduje się murowany kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Maryi Panny i dwa zabytkowe krzyże. Kościół w Koleśnikach zaprojektował Michał Dubowik (1871 - 1938), a budowany był przez Antoniego Adama Filipowicza – Dubowika (1865- 1930). W 1904 roku parafię koleśnicką objął ksiądz proboszcz Michał Rudzis. 11 lipca 1905r biskup Ropp poświęcił kamień węgielny pod nowy kościół. W 1910 roku parafia koleśnicka należała do dekanatu raduńskiego i liczyła 5186 wiernych. 11 listopada 1922 roku ksiądz Jan Kuźmiński w nowo wybudowanym kościele odprawił pierwszą mszę świętą. Przy kościele miejsce wiecznego spoczynku znaleźli: pierwszy proboszcz parafii Michał Rudzis (1871 - 1933), fundator kościoła Piotr Siedlikowski (1849 - 1931), długoletni organista Michał Czoblis (1870 - 1950). 

  

W 2004 roku w Koleśnikach na miejscowym placyku został odsłonięty pomnik z okazji 300. rocznicy założenia tu klasztoru Karmelitów.

Sześć lat później doszło do kolejnego ważnego wydarzenia w historii Koleśnik. W listopadzie 2010 roku z inicjatywy mera rejonu solecznickiego Zdzisława Palewicza i księdza proboszcza parafii koleśnickiej Anatola Markowskiego w Koleśnikach został odsłonięty pomnik Papieża Jana Pawła II, przedstawiający Papieża jako Pasterza w szatach liturgicznych i z pastorałem w ręku. Autorem pomnika jest polski rzeźbiarz Andrzej Szafraniec. Figura Jana Pawła II ma 2,5 m i została ustawiona na piedestale z kamieni polnych.

 

W roku 2011 roku staraniami samorządu rejonu solecznickiego i mieszkańców w Dowgidańcach wybudowano przydrożną kaplicę. Taka sama kapliczka w 2012 roku pojawiła się w Purwianach.

Działalność kulturalna

Pomimo braku w gminie placówek kultury, działalność kulturalna na jej terytorium jest organizowana przez starostwo oraz Centrum Kultury w Solecznikach. Jak przystało na gminę położoną na brzegach pięknej rzeki jaką jest Wersoka, najważniejszą imprezą w gminie jest Noc Świętojańska, ochodzona 24 czerwca i prezentująca bogaty program artystyczny, w tym palenie ogniska i tradycyjne puszczanie wianków po wodzie. Z kolei zimą na placu przed budynkiem starostwa w Koleśnikach gromadzą się mieszkańcy wsi i okolicznych miejscowości na Zapusty. Oprócz pieśni i tańców zgromadzonych czekają gry, zabawy i palenie Marzanny.

 

Irena Kołosowska