Prezentacja książki o Republice Pawłowskiej i Pawle Ksawerym Brzostowskim

Zaledwie kilkadziesiąt kilometrów od Wilna w rejonie solecznickim jest unikalne miejsce, któremu w ciągu kilkuset lat społeczność nadawała szczególne znaczenie. Uważano nawet, że w państwie były trzy republiki: Polska, Litwa i Pawłowo. Dlaczego tak się działo?

Dlaczego Republika Pawłowska w XVIII wieku nie miała analogii w Europie Środkowej i Zachodniej? Jak jej doświadczenie może wykorzystać współczesna Litwa? Odpowiedzi na te pytania można znaleźć w książce „Paweł Ksawery Brzostowski – Republika Pawłowska”, autorkami której są dziennikarka Aurelija Arlauskienė, historyk Ramunė Šmigelskytė – Stukienė oraz pedagog Łucja Jurgielewicz. Prezentacja książki odbyła się 21 stycznia br. w Ratuszu Wileńskim.

 

- To książka o Człowieku i Czasie. Jej ukazanie się można nazwać cudem, jaki w dużej mierze zawdzięczamy sponsorom. Pomysł powstania książki zrodził się podczas pobytu w Pawłowie podczas Dni Dziedzictwa Europy, kiedy dyrektor Szkoły Średniej im. Pawła Ksawerego Brzostowskiego w Turgielach, kustosz muzeum krajoznawczego Łucja Jurgielewicz przedstawiła uczestnikom wyjazdu unikalny twór zwany Republiką Pawłowską. Następnie dużo zawdzięczamy historykowi Ramunė Šmigelskytė – Stukienė, która wykorzystała wszystkie dostępne źródła historyczne, archiwa. Pozostaje więc teraz wszyskich zachęcić do czytania – powiedziała współautorka książki Aurelija Arlauskienė.

 
 

Majętność Merecz ksiądz kanonik wileński Paweł Ksawery Brzostowski nabył w roku 1767 i nazwał ją Pawłowem, od swego imienia. Prawdziwy szok przeżyła część ziemiaństwa polskiego i litewskiego w 1769 roku, kiedy P. K. Brzostowski wydał ustawę organizującą życie w dobrach pawłowskich na zasadzie samorządu, zniósł w swych posiadłościach pańszczyznę, ziemię rozparcelował między chłopów i wprowadził spłaty tytułem wykupu. Dbał też o ich życie, kulturę i oświatę. Reformy włościańskie Brzostowskiego spotkały się z potępieniem sąsiadujących z nim posiadaczy ziemskich, a także szlachty z dalszych regionów kraju. Posiadacze ziemscy zarzucali mu łamanie odwiecznych praw obowiązujących pomiędzy wsią a dworem. Uważali też, że nie przystoi osobie duchownej uprawiać tego rodzaju działalności. Wskazywali wręcz, że jest rzeczą nieprzyzwoitą przykładać się kapłanowi do nauki rolniczej, a tym bardziej o niej pisać, lud w niej ćwiczyć i udoskonalać. Dopiero później, kiedy Rzeczpospolita Pawłowska zaczęła się rozwijać, a jej mieszkańcy bogacić się i żyć w dostatku, zaczęło księdzu kanonikowi przybywać zwolenników. Wśród nich znaleźli się Józef Wybicki (twórca hymnu narodowego „Jeszcze Polska nie zginęła”), Andrzej Zamoyski, Stanisław Małachowski, Szczęsny Potocki, biskup Józef Massalski, książę Adam Czartoryski, księżna Anna Jabłonowska. W XVIII wieku słynna na całą Europę Rzeczpospolita Pawłowska obejmowała obszar ponad 3 tys. hektarów, miała własną konstytucję, herb, pieniądze, parlament, skarb, kasę samopomocy, szkołę itd. W 1794 roku Republika Pawłowska podzieliła losy państwa. Milicja pawłowska brała czynny udział w Powstaniu Kościuszkowskim, dzielnie walczyła z regularnymi wojskami carskimi. Losy jednak były przesądzone...

 

- Mimo że od powstania Republiki Pawłowskiej dzieli nas prawie ćwierć wieku, jest ona najlepszym przykładem, jak można twórczo współżyć, kierując się zasadami wolności, uczciwej pracy i miłości do Ojczyzny. Dzisiaj Republika Pawłowska jest lekcją samorządności, ideą, jaka wyprzedziła historię o ponad dwa wieki. Staramy się, aby istniejące jej znaki były należycie zachowane dla przyszłych pokoleń. W 2012 roku samorząd rejonu solecznickiego uporządkował terytorium obiektu, dostosowując go do potrzeb turystycznych. Bardzo się cieszę z powstania książki, która niewątpliwie przyczyni się do popularyzacji Republiki Pawłowskiej w kraju i zagranicą, za co serdecznie dziękuję autorom oraz sponsorowi generalnemu SA „Lietuvos gelegeležinkeliai“ na czele ze Stasysem Dailydką. Na zakończenie chciałbym przytoczyć urywek listu ks. P. K. Brzostowskiego do jego przyjaciela Ogrodzkiego: „Cokolwiek czyniłem w zakątku moim, nie szukałem prywaty, lubo inni mówią...lecz szczególnie starałem się ukazać obywatelom, jak w domach swoich siedząc mogą być użytecznym ojczyźnie“, które w pełni ukazują ideę założyciela Pawłowa, jak też są aktualne dla nas wszystkich również dzisiaj – powiedział podczas prezentacji książki Zdzisław Palewicz, mer samorządu rejonu solecznickiego, który także finansowo wsparł ukazanie się publikacji.

 
 

Doskonałym upiększeniem uroczystości prezentacji książki „Paweł Ksawery Brzostowski – Republika Pawłowska” były występy wychowanków Szkoły Średniej im. P. K. Brzostowskiego w Turgielach oraz Gimnazjum im. J. Śniadeckiego i Szkoły Sztuk Pięknych im. S. Moniuszki w Solecznikach.

Cena książki – 30 lt. Wydanie można nabyć paulavosrespublika@gmail.com lub tel. 868716508

 

 

Irena Kołosowska