Samorząd wobec wyzwań oświatowych

Podstawą rozwoju i postępu cywilizacyjnego każdego społeczeństwa jest potencjał ludzki. Od tego jak przebiega kształcenie i wychowanie młodego pokolenia zależy przyszłość nas wszystkich.
Ciągle zmieniająca się rzeczywistość społeczna, kulturowa, polityczna i gospodarcza powoduje, że jest to zadanie niezwykle trudne i odpowiedzialne. System edukacyjny, aby dobrze spełniał swoje funkcje, musi być dostosowany do potrzeb społecznych. Dotyczy to zarówno organizacji procesu kształcenia, opieki i wychowania, jak również bazy materialnej placówek oświatowych. Sprawny i efektywny system edukacyjny jest więc warunkiem dobrego i równego startu życiowego oraz dalszego wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży.

Dostęp i efektywność nauczania, zapewnienie równych możliwości, jakość nauczania w języku ojczystym i państwowym, zachowanie tożsamości narodowej w szkołach mniejszości narodowych, bezpieczne i przyjazne środowisko są celem zarówno samorządu rejonu solecznickiego, jak i każdej placówki oświatowej rejonu.

Oświata była i pozostaje priorytetową dziedziną działalności samorządu rejonu solecznickiego. Co roku na wydatki oświatowe przeznacza się ponad 50 proc. budżetu samorządu. W roku 2014 na ten cel zostało wyasygnowanych 41 mln 826,5 tys. litów, czyli 51,9 proc. budżetu rejonu. Przed rokiem wydatki na oświatę stanowiły 38 mln 313,2 tys. litów, w roku 2012 – 38 mln 313,2 tys. litów.

Samorząd rejonu solecznickiego jest organem prowadzącym dla 39 placówek oświatowych: 6 gimnazjów, 7 szkół średnich, 6 szkół podstawowych, 2 szkół - centrów wielofunkcyjnych, 1 uniwersalnego centrum wielofunkcyjnego, 10 przedszkoli. Ponadto samorząd administruje 4 szkoły uzupełniające kształcenie formalne oraz poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Wielkim tegorocznym sukcesem samorządu i wspólnot szkolnych w Jaszunach było uzyskanie statusu gimnazjum przez Szkołę Średnią im. Michała Balińskiego i Szkołę Średnią „Aušros”. Przed rokiem taki status zdobyła szkoła im. Anny Krepsztul w Butrymańcach, zwiększając tym samym liczbę gimnazjów w rejonie do 6 placówek.

 

       

Dostosowanie sieci szkół do zmieniającej się liczby dzieci, dopasowanie infrastruktury oświatowej do potrzeb uczniów i obowiązujących standardów, a także dbałość o stałe podnoszenie poziomu nauczania było dla samorządu istotnym wyzwaniem ostatnich lat. Prowadzona w ciągu kilku ostatnich lat restrukturyzacja sieci placówek oświatowych była prawidłowa i spełniła oczekiwania zarówno samorządu, jak i społeczności lokalnej: uczniom jest zapewniony dostęp do jakościowego zdobywania wykształcenia, infrastruktura oświaty jest dostosowana do wieku ucznia, treść programu nauczania średniego jest indywidualizowana pod względem potrzeb ucznia, został zachowany zakres nauczania nieformalnego.

Jak wiele rejonów na Litwie, również rejon solecznicki dotyka niż demograficzny, którego efektem jest zmniejszająca się liczba dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym. W roku szkolnym 2011/2012 w szkołach należących do gestii samorządu uczyło się 3669 uczniów, w roku szkolnym 2012/2013 – 3544 uczniów, w 2013/2014 – 3519, w bieżącym roku szkolnym – 3397 uczniów. Tym niemniej w ostatnich latach obserwuje się tendencję wzrostu pierwszaków. W roku 2011/2012 ich było 274, za rok – 299, w roku szkolnym 2013/2014 – 253, w tym roku próg szkoły przekroczyło 265 pierwszoklasistów. 197 pierwszaków uczęszcza do szkół z polskim językiem nauczania, 53 – z litewskim, do szkół z rosyjskim językiem nauczania przyszło 15 uczniów.

Mniejsza liczba uczniów przekłada się na ekonomiczną sferę zarządzania placówkami oświatowymi – kiedy coraz mniej dzieci uczęszcza do szkół, środków otrzymywanych przez samorząd w ramach subwencji oświatowej również jest coraz mniej. Ponieważ zaś bieżące wydatki na utrzymanie sieci szkół wzrastają, samorząd zmuszony jest zwiększać nakłady na oświatę z budżetu rejonu. Taka sytuacja zmusza samorząd do poszukiwania oszczędności i podejmowania prób restrukturyzacji sieci szkół. Z tego właśnie powodu w tym roku zapadła decyzja o niekompletowaniu Szkoły – Centrum Wielofunkcyjnego w Dojlidach. Jednakże w wypadku zebrania odpowiedniej liczby dzieci, klasy w tej placówce będą kompletowane ponownie. Znaczącym jest fakt, że na terytorium rejonu solecznickiego dostęp do wychowania przedszkolnego jest zapewniony wszystkim dzieciom. W 65 grupach przedszkolnych jest wychowywanych 869 przedszkolaków i 146 dzieci przygotowywanych do szkoły, razem jest ich 1015 osób. Usługi wychowania przedszkolnego i przygotowania do szkoły świadczy też większość szkół ogólnokształcących. Do takich grup w szkołach uczęszcza 287 dzieci.

Jednocześnie zapewniane jest zdobycie wykształcenia średniego dla osób dorosłych. Takie usługi świadczy Szkoła Średnia „Santarvės“ w Solecznikach. Aktualnie w klasach dla dorosłych średnie wykształcenie zdobywa 29 uczniów.

Warunki do nauki i rozwoju są stworzone również dla dzieci szczególnej troski, wymagających specjalnych programów do nauki. Szkoła Specjalna – Internat w Solecznikach jest jedyną tego rodzaju placówką na Litwie, gdzie nauka odbywa się w języku polskim. Uczęszcza do niej 34 dzieci, 9 dzieci z zaburzeniami rozwoju uczęszcza do Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego. Ogólna liczba takich dzieci w rejonie stanowi 74 osób. W dużym stopniu opiekuje się nimi Centrum Dzienne dla Osób z Zaburzeniami Rozwojowymi w Solecznikach.

Z kolei dla twórczo lub sportowo uzdolnionych dzieci w rejonie solecznickim działają placówki nauczania nieformalnego. Ich liczbą, a znaczy dostępem do rozwoju uzdolnień młodych mieszkańców rejonu, mogą pochwalić się nieliczne samorządy na Litwie. Szkoła Sztuk Pięknych im. S. Moniuszki w Solecznikach, szkoły muzyczne w Ejszyszkach i Jaszunach, szkoła sportowa z filiami – są kuźnią talentów, sławiących nasz rejon zarówno w kraju, jak i za granicą.

W szkołach administrowanych przez samorząd rejonu solecznickiego pracuje 465 pedagogów i kierowników, razem z pracownikami pedagogicznymi ich liczba stanowi 495 osób. W szkołach i gimnazjach pracuje 287 starszych nauczycieli, 59 metodyków, 2 nauczycieli ekspertów i 40 pedagogów nieatestowanych. Wysoko wykwalifikowaną kadrą mogą się szczycić również placówki wychowania nieformalnego, gdzie pracują atestowani pedagodzy, w tym też 2 ekspertów.

Edukacja w rejonie solecznickim stoi na dobrym poziomie. Świadczą o tym wyniki egzaminów maturalnych. Procent dostania się na wyższe uczelnie i kolegia od kilku lat utrzymuje się na tej samej wysokiej pozycji. W tym roku na wyższe uczelnie dostało się 55,4 proc. naszych absolwentów, rok temu – 57,4 proc. Tymczasem w niektórych szkołach rejonu ten procent jest znacznie wyższy i przekracza 70 proc. Na przykład 78,4 proc. absolwentów Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach i 73,9 proc. absolwentów Gimnazjum im. Michała Balińskiego w Jaszunach w tym roku podjęło naukę na uczelniach wyższych i kolegiach. Wzrósł też procent uczniów, kontynuujących naukę w szkołach zawodowych. W tym roku ten odsetek absolwentów stanowił 26,6 proc., przed rokiem – 24,6 proc. Według danych wydziału oświaty i sportu administracji samorządu 13,4 proc. absolwentów szkół ogólnokształcących rejonu znajduje zatrudnienie na Litwie, 2,4 proc. w poszukiwaniach pracy wyjeżdża za granicę. Z przeprowadzonych badań wynika także, że 83,9 proc. dziesięcioklasistów kontynuuje naukę w szkole średniej, 11,6 proc. absolwentów szkół podstawowych podejmuje naukę w szkołach zawodowych.

Placówki oświatowe są stale unowocześniane, wyposażane w nowe pomoce dydaktyczne. Każda ze szkół może poszczycić się pracowniami komputerowymi z pełnym wyposażeniem Większość z nich dysponuje salami gimnastycznymi, świetlicami, stołówkami. Dzięki aktywności wspólnot szkolnych i udziału w różnorodnych projektach tylko w ostatnim czasie powstało kilka boisk sportowych, w tym przy Szkole Średniej im. L. Narbutta w Koleśnikach, Gimnazjum im. M. Balińskiego w Jaszunach, w Białej Wace, buduje się boisko w Solecznikach. Szkoły zapewniają uczniom możliwość rozwijania zainteresowań i zdolności, a także wszechstronną pomoc psychologiczno-pedagogiczną.

 

 

W latach 2011 – 2014 odremontowano lub dokonano renowacji wielu placówek oświatowych. Nowym wyglądem cieszą oko budynki Szkoły Średniej im. Adama Mickiewicza i Szkoły Średniej „Ryto” w Dziewieniszkach, Gimnazjum im. Anny Krepsztul w Butrymańcach, Uniwersalnego Centrum Wielofunkcyjnego w Janczunach, przedszkoli „Bajka” i „Promyczek” w Solecznikach oraz Ejszyszkach i Białej Wace, Szkoły Średniej „Santarvės“ i Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach, Szkoły Podstawowej w Podborzu i Centrum Wielofunkcyjnego w Wersoce.

Aktualnie trwają prace remontowe w Turgielskiej Szkole Średniej im. Pawła Ksawerego Brzostowskiego, Koleśnickiej Szkole im. Ludwika Narbutta i bursy Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach.

Łączna kwota dokonanych inwestycji w zakresie remontów placówek oświatowych stanowi ponad 19 mln litów!

Samorząd rejonu solecznickiego troszczy się o swoich młodocianych mieszkańców również podczas wakacji letnich, dokładając wielu starań, aby wypoczynek dzieci był urozmaicony, miał wartość i rekreacyjną, i edukacyjną. Zawdzięczając partnerom samorządu rejonu solecznickiego w Polsce w tym roku odpoczywało 544 dzieci.

Kolonie były finansowane przez samorząd rejonu solecznickiego, Łomżyński Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie”, Powiat Zachodni Warszawski, Urząd Miasta Warszawa, Powiat Bełchatowski, Urząd Miejski w Płońsku, Powiat Radomski, Kujawsko – Pomorski Oddział „Caritas”, Nadleśnictwo Głęboki Bród oraz inne współpracujące z rejonem solecznickim samorządy i instytucje.

Na Litwie na obozach odpoczywało 72 młodych mieszkańców rejonu. Dzieci i młodzież mile spędzali czas na litewskim pomorzu, w Ignalinie, obozie strzeleckim w Poszkach, Dziennym Centrum im. św. Jerzego w Małych Solecznikach, nad Wersoką, obozie tanecznym T. Petreikisa w Merkine. W podróżach poznawczych do Wilna, Mariampola, Merkine, Trok, Kiernowa, Miednik i po Żemajtii wzięło udział 345 dzieci. Uczniowei z Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach, Szkoły Średniej im. Adama Mickiewicza w Dziewieniszkach i Szkoły Średniej im. Pawła Ksawerego Brzostowskiego w Turgielach uczestniczyli w obozach harcerskich.

Obozy i wycieczki były organizowane i finansowane przez samorząd rejonu solecznickiego, Ministerstwo Oświaty i Nauki RL, rodziców uczniów, ze środków koszyka uczniowskiego, Związku Strzelców, Caritas Litwa, samorządy partnerskie i osoby prywatne.

Irena Kołosowska